Wat zijn smart contracts?

➤ Smart contracts bieden een innovatieve manier om digitale overeenkomsten op te stellen en uit te voeren. Het zijn computerprogramma’s die rechtstreeks op een blockchain draaien en vooraf vastgelegde voorwaarden bevatten. Zodra aan die voorwaarden wordt voldaan, voeren ze automatisch de bijbehorende acties uit.

Kortom: geen advocaten, bureaucraten of makelaars meer die hun tol eisen!

Smart contracts werken op gedecentraliseerde blockchain-netwerken in plaats van op gecentraliseerde servers. Daardoor kunnen meerdere partijen een gezamenlijk resultaat veilig, nauwkeurig en zonder tussenkomst realiseren.

Het gedecentraliseerde ontwerp van smart contracts maakt ze bijzonder geschikt voor automatisering. Doordat ze zonder centrale autoriteit werken, zijn ze doorgaans beter bestand tegen single points of failure en kwaadwillige aanvallen.

Sponsored

Automatisering is cruciaal voor hun werking, omdat het menselijke fouten beperkt en zorgt voor een tijdige uitvoering zonder tussenkomst van derden.

Smart contracts beperken tegenpartijrisico, vergroten de efficiëntie, verlagen de kosten en verhogen de transparantie in overeenkomsten tussen meerdere partijen.

Hoe werken smart contracts?

Smart contracts draaien op gedecentraliseerde blockchain-platforms zoals Ethereum. Ze leggen bedrijfsregels vast in code en functioneren op een blockchain of gedistribueerd grootboek via een speciale virtuele machine.

➤ In eenvoudige termen werken smart contracts op basis van “als/wanneer…dan…”-logica. Wanneer aan vooraf gedefinieerde voorwaarden is voldaan en deze zijn geverifieerd door een netwerk van nodes, voert het contract automatisch de gespecificeerde acties uit.

Als vuistregel start het maken van een smart contract met samenwerking tussen bedrijven of relevante teams en ontwikkelaars. De ontwikkelaars krijgen daarbij een overzicht van het gewenste gedrag van het contract bij specifieke gebeurtenissen.

Eenvoudige triggers kunnen acties zijn zoals het autoriseren van een betaling, het bevestigen van een levering of het monitoren van gebruiksdrempels. Complexere scenario’s omvatten het berekenen en afhandelen van derivaten of het uitbetalen van verzekeringsclaims bij geverifieerde gebeurtenissen, zoals natuurrampen of het overlijden van een individu.

Ontwikkelaars gebruiken daarna een smart contract-platform om het contract te coderen en te testen, zodat het precies werkt zoals bedoeld.

Het voltooide contract ondergaat meestal een beveiligingsaudit, vaak uitgevoerd door een interne expert of een extern bedrijf dat gespecialiseerd is in smart contract-beveiliging. Na goedkeuring wordt het contract ingezet op de gekozen blockchain of gedistribueerd grootboek.

Na implementatie koppelt het smart contract aan een “oracle,” een cryptografisch beveiligde gegevensbron die real-time informatie levert. Zodra het geverifieerde data van één of meerdere oracles ontvangt, voert het contract automatisch de geprogrammeerde acties uit, zodat alle vastgelegde voorwaarden worden nageleefd.

Blockchaintechnologie en smart contracts

Smart contracts en de blockchain: ResearchGate

Het gedecentraliseerde en manipulatiebestendige blockchain-netwerk ondersteunt smart contracts door elke transactie vast te leggen op een netwerk van nodes. Dankzij deze decentralisatie kunnen deelnemers met elkaar interageren zonder een centrale autoriteit, binnen een veilige en betrouwbare omgeving waarin smart contracts autonoom functioneren.

Distributed ledger technology (DLT) ondersteunt de functionaliteit van blockchain door smart contracts in staat te stellen gegevens veilig op te slaan over een netwerk. Elke actie in een smart contract wordt vastgelegd op meerdere nodes — dit zorgt voor een transparant en permanent record.

Deze structuur verhoogt de betrouwbaarheid van gegevens en maakt ze minder gevoelig voor manipulatie, wat een extra beveiligingslaag biedt.

Rol van orakels

Oracles koppelen blockchain-netwerken aan externe databronnen, zodat smart contracts kunnen werken met informatie uit de echte wereld.

Zo kan een verzekeringscontract automatisch een uitbetaling doen op basis van geverifieerde weergegevens die door een oracle worden geleverd. Zonder oracles zouden smart contracts beperkt blijven tot de data die al op de blockchain staat, wat hun flexibiliteit sterk zou inperken.

Cross-chain smart contracts

Cross-chain interoperabiliteit maakt het mogelijk dat smart contracts op verschillende blockchains met elkaar communiceren en transacties uitvoeren, waardoor hun toepassingsmogelijkheden aanzienlijk worden vergroot.

Sponsored

Een cross-chain contract kan bijvoorbeeld de uitwisseling van activa tussen Ethereum en Polkadot mogelijk maken, waardoor een breder scala aan gedecentraliseerde financiële toepassingen wordt ondersteund.

Welke programmeertalen zijn het beste voor smart contracts?

Ontwikkelaars gebruiken verschillende programmeertalen om smart contracts te maken — elk afgestemd op specifieke blockchain-platforms.

Solidity is nog steeds de belangrijkste programmeertaal voor Ethereum en andere EVM-compatibele blockchains. Het gebruikt een high-level, contractgerichte syntaxis.

Vyper is een andere populaire keuze voor het schrijven van smart contracts op het Ethereum-netwerk. Het biedt een eenvoudiger, veiliger alternatief met een Python-achtige syntaxis.

Evenzo geven ontwikkelaars de voorkeur aan Rust voor niet-EVM blockchains zoals Solana en Polkadot vanwege de prestaties en veiligheidskenmerken.

Aptos en Sui gebruiken nu Move, een taal oorspronkelijk ontwikkeld door Facebook (nu Meta) voor het Diem-project, vanwege de focus op veiligheid en flexibiliteit.

Bovendien maakt WebAssembly (WASM) cross-platform compatibiliteit mogelijk, waardoor de ontwikkeling van smart contracts in talen zoals C, JavaScript, TypeScript en Rust mogelijk is.

Evolutie van smart contracts

Het eerste herkenbare concept van smart contracts ontstond in de jaren ’90, toen computerwetenschapper Nick Szabo voorstelde om digitale protocollen te gebruiken om overeenkomsten te automatiseren en af te dwingen. Zijn vergelijking met een automaat maakte duidelijk hoe smart contracts transacties automatisch kunnen uitvoeren op basis van vooraf vastgelegde voorwaarden.

Szabo schetste een toekomst waarin digitale systemen juridische overeenkomsten konden beheren en de rol van tussenpersonen of arbiters werd verminderd. Zijn ideeën kregen brede steun toen de blockchain-technologie zich ontwikkelde, vooral na de lancering van Ethereum in 2015, dat smart contracts in de praktijk toepasbaar maakte.

Szabo’s werk was het vroegste herkenbare concept van het automatiseren van overeenkomsten, wat uiteindelijk de basis legde voor blockchain-aangedreven smart contracts.

“[…] we kunnen het concept van smart contracts uitbreiden naar eigendom. Slimme eigendommen kunnen worden gecreëerd door smart contracts in fysieke objecten in te bouwen. Deze protocollen zouden automatisch de controle over de sleutels geven aan de rechtmatige eigenaar, op basis van de voorwaarden van het contract.”

“Een auto kan bijvoorbeeld onbruikbaar worden gemaakt tenzij het juiste challenge-responseprotocol met de rechtmatige eigenaar wordt voltooid, waardoor diefstal wordt voorkomen. Als er een lening op de auto rust en de eigenaar niet betaalt, kan het smart contract automatisch een pandrecht activeren, waardoor de controle over de autosleutels teruggaat naar de bank.”
— Nick Szabo, in zijn belangrijke geschrift

Rol van Bitcoin

De Bitcoin blockchain, gelanceerd in 2009, introduceerde een van de eerste vormen van een smart contract-protocol. Het liet zien hoe voorwaarden konden worden afgedwongen waaraan gebruikers moesten voldoen om transacties te voltooien.

Sponsored

➤ Gebruikers moeten bijvoorbeeld transacties ondertekenen met een privésleutel die overeenkomt met hun openbaar adres en voldoende saldo hebben om de transactie te voltooien. Deze voorwaarden creëerden een veilige en zelfuitvoerende manier om transacties op het netwerk te autoriseren.

In 2012 voegde Bitcoin een ander belangrijk type smart contract toe: multi-signature transacties. Deze functie vereist dat een bepaald aantal partijen (elk met hun openbare en privésleutels) een transactie ondertekenen voordat deze wordt goedgekeurd.

Multi-signature transacties verbeterden de beveiliging aanzienlijk door meerdere goedkeuringen te vereisen. Ze verminderden de risico’s die gepaard gaan met het verlies of compromitteren van een enkele privésleutel.

In de daaropvolgende jaren begonnen Bitcoin en andere blockchains te experimenteren met extra programmeerbare voorwaarden, bekend als opcodes. Echter, een grote doorbraak in smart contract-functionaliteit kwam met Vitalik Buterin’s Ethereum whitepaper in 2013.

Toen Ethereum in 2015 werd gelanceerd, breidde het zich ver uit voorbij de beperkte functionaliteit van Bitcoin.

Het introduceerde een veelzijdige blockchain die meerdere onafhankelijke smart contracts gelijktijdig kon uitvoeren op een “wereldcomputer”. Daarmee ontstonden de eerste moderne smart contracts, zoals we die vandaag kennen en gebruiken.

huis kopen op 5e via smart contracts — Een huis kopen met smart contracts: CB Insights

Platforms die smart contracts ondersteunen

Ethereum blijft het meest gebruikte platform voor het implementeren van smart contracts, grotendeels dankzij de flexibele infrastructuur en de eigen programmeertaal, Solidity.

Het Ethereum-netwerk ondersteunt gedecentraliseerde financiën (DeFi), non-fungible tokens (NFT’s) en verschillende gedecentraliseerde applicaties (DApps). Het platform is de belangrijkste keuze voor complexe smart contract toepassingen in 2025.

Andere blockchain-platforms

EOS: EOS biedt een hoogwaardig platform voor smart contracts dat prioriteit geeft aan schaalbaarheid en lage transactiekosten. Het is ontworpen om grootschalige applicaties te ondersteunen met snelle transactiesnelheden.
Hyperledger Fabric: Ontwikkeld door de Linux Foundation, is Hyperledger een permissioned blockchain die veel wordt gebruikt voor zakelijke toepassingen. Het stelt bedrijven in staat om private blockchain-oplossingen te implementeren die zijn afgestemd op interne processen en regelgeving.
Cardano: De blockchain van Cardano gebruikt de programmeertaal Plutus voor zijn smart contracts, met de focus op formele verificatie om de beveiliging te verbeteren. Dit maakt het een geschikte keuze voor toepassingen waar betrouwbaarheid essentieel is, zoals het beheer van financiële en medische dossiers.

Belangrijkste kenmerken van smart contracts

Automatisering: Smart contracts voeren automatisch voorwaarden uit zodra specifieke condities zijn vervuld, waardoor workflows worden gestroomlijnd en de noodzaak voor handmatige tussenkomst wordt geminimaliseerd. Deze automatisering maakt onmiddellijke actie mogelijk wanneer aan de voorwaarden is voldaan.
Beveiliging: Blockchain-cryptografie beschermt smart contracts tegen ongeautoriseerde toegang of manipulatie. Het gedecentraliseerde netwerk verifieert elke contractuitvoering, wat een verdediging biedt tegen fraude en ongeautoriseerde wijzigingen.
Transparantie: Het openbare grootboek registreert elke actie die door een smart contract wordt uitgevoerd, waardoor alle deelnemers de voorwaarden en geschiedenis van het contract kunnen bekijken. Deze transparantie bevordert vertrouwen onder de deelnemers door ervoor te zorgen dat elke actie verifieerbaar is.
Vertrouwensloze transacties: Smart contracts maken interacties mogelijk zonder te vertrouwen op derden. De contractcode handhaaft de voorwaarden, waardoor de noodzaak voor een tussenpersoon wordt weggenomen en transacties uitsluitend op basis van vooraf gedefinieerde voorwaarden kunnen doorgaan.

Smart contract-toepassingen

smart contract markt verwachting 2023-2030 — **Smart contract marktverwachting:** **Grand View Research**

Als iets meetbaar is, zoals in een regulier contract, kan het worden gecodeerd in een smart contract en opgeslagen op een blockchain.

Sponsored

De meest voorkomende toepassingen van smart contracts in 2025 zijn (maar niet beperkt tot):

Financiële diensten: Smart contracts stroomlijnen leningen, betalingen en activatransfers in gedecentraliseerde financiën (DeFi). Bijvoorbeeld, een leningcontract kan geld vrijgeven aan een lener wanneer vooraf gedefinieerde voorwaarden zijn vervuld, waarbij de terugbetalingsvoorwaarden automatisch worden afgedwongen door het contract.
Supply chain management: Smart contracts verbeteren transparantie en verantwoordelijkheid in supply chains door producten te volgen van oorsprong tot levering. Een contract kan automatisch de status van goederen bijwerken terwijl ze door elke fase gaan, waardoor papierwerk wordt verminderd en traceerbaarheid wordt verbeterd.
Vastgoed: Smart contracts vereenvoudigen vastgoedtransacties door taken zoals eigendomsoverdrachten, escrow en betalingsprocessen te automatiseren. Dit minimaliseert de behoefte aan tussenpersonen, verkort de transactietijden en vermindert de kans op fouten.
Juridische overeenkomsten: Smart contracts maken de automatisering van juridische overeenkomsten mogelijk, zoals huurcontracten die automatisch toegangsrechten en betalingen activeren. Dit vermindert geschillen en handhaaft voorwaarden betrouwbaar, waardoor de efficiëntie in juridische transacties wordt verbeterd.
Decentralized Applications (DApps): DApps gebruiken smart contracts om diensten aan te bieden zoals gaming, financiën en sociale netwerken, zonder dat er een centrale partij nodig is. Dankzij smart contracts ervaren gebruikers meer transparantie en hebben ze zelf meer controle.

Voordelen van smart contracts

Voordelen van smart contracts	Beschrijving
Efficiëntie en snelheid	Automatiseert processen om vertragingen te verminderen en voltooit transacties (meestal) binnen seconden of minuten.
Minder kosten	Vermindert transactiekosten door tussenpersonen te verwijderen, bijvoorbeeld geen behoefte aan escrow in vastgoed.
Eliminatie van tussenpersonen	Maakt directe uitvoering tussen partijen mogelijk en vermindert de afhankelijkheid van tussenpersonen.
Verbeterde beveiliging	Cryptografische beveiliging op blockchain minimaliseert manipulatie, met netwerkvalidatie die fraude risico’s vermindert.

Uitdagingen en beperkingen

Uitdagingen en beperkingen	Beschrijving
Beveiligingskwetsbaarheden	Fouten in codering kunnen leiden tot exploits, zoals gezien in de 2016 DAO-hack; veilige handelingen zijn essentieel.
Juridische en regelgevende obstakels	Onzekere juridische status kan gebruik beperken, vooral in industrieën die gevestigde juridische kaders nodig hebben.
Schaalbaarheidsproblemen	Hoge netwerkverkeer kan verwerking vertragen en kosten verhogen. Dit kan de efficiëntie van smart contracts nadelig beïnvloeden.

Toekomst van smart contracts

Smart contracts hebben het potentieel om sectoren ingrijpend te veranderen met trustless en geautomatiseerde oplossingen. Dankzij ontwikkelingen in blockchain, oracles en cross-chain technologie staan ze klaar om innovatie te versnellen en efficiënte, gedecentraliseerde interacties in uiteenlopende industrieën te ondersteunen.

De toekomst van smart contracts kan uitgebreidere functies omvatten, zoals integratie met AI. Ontwikkelaars onderzoeken daarnaast complexe toepassingen, zoals autonome organisaties die volledig door smart contracts worden bestuurd, wat meer decentralisatie en automatisering van bedrijfsstructuren mogelijk maakt. Naarmate de technologie verder rijpt, zullen smart contracts waarschijnlijk een vast onderdeel worden van het reguliere zakendoen.

Wat zijn smart contracts? Welke problemen lossen ze op?